Laatdunkend praten over het gemak van mensen feliciteren via Facebook en WhatsApp, iedereen doet het wel ’s. Maar wat nou als die mensen juist te moeilijk omgaan met hun digitale sociale contacten?
Ik was gisteren jarig. Dat heb ik niet gevierd. Wel vulden Facebook- en WhatsApp-berichten de hele dag mijn telefoon. Dankzij die berichten (en natuurlijk het zelfgemaakte kunstwerk van mijn vriendin en dochter) voelde ik me best wel jarig. Wat mensen ook zeggen over de correlatie tussen de moeite van een felicitatie en de waarde ervan, ik vind het fijn. En dat verkondig ik al jaren. Dan is het maar gemakzucht die regeert. Ik word er wel blij van.
‘Tussen al die facebookende en whatsappende bekenden zaten mensen die me in eerdere instanties digitaal hadden genegeerd.’
Maar… dit fenomeen legt ook iets anders bloot. Tussen al die facebookende en whatsappende bekenden zaten mensen die me in eerdere instanties digitaal hadden genegeerd. Zo facebookfeliciteerde iemand mij met allerlei plaatjes erbij terwijl ze mij eerder geen gehoor gaf. Ze had mij ooit zelf uitgenodigd Facebook-vriend te worden. Ik ken haar van lang geleden dus ik had het verzoek geaccepteerd. Meteen daarop had ik een berichtje gestuurd om te vragen hoe het met haar ging na al die jaren. Geen reactie. Ook iemand die vorig jaar meerdere zakelijke telefoontjes, whatsappjes en e-mails van mij wist te niet-beantwoorden feliciteerde mij gisteren vrolijk via WhatsApp. Met een leuk emojietje erbij.
Ten enenmale: ik waardeer hun felicitaties. Ook al is het voor hen amper een moeite geweest, toch dachten ze gisteren blijkbaar even aan me en vonden ze het leuk om dat aan me te laten weten. Dat ís toch aardig?
Mijn ervaring gister doet me denken aan andere mensen. Zo is er iemand die ik voor elke editie van mijn jaarlijkse seminar Making Business Human heb uitgenodigd, die nooit op mijn vragen reageert naar hoe het met haar gaat. Ze laat altijd enkel weten dat ze komt. Ook andere berichten van mij negeert ze. En dat terwijl zij en ik het vroeger echt goed konden vinden.
‘Dit is geen zure observatie, het is verwondering.’
En zo zijn er nog meer mensen die ik ooit eens of meerdere keren via stem- of tekstbericht iets heb gevraagd die dáárop niet reageerden die enkel iets van zich lieten horen als er voor hén een aanleiding was.
Dit is geen zure observatie van mij, het is verwondering. Hoe werkt dat voor deze mensen?
Ik hoor wel eens de verklaring dat mensen zo veel mail krijgen tegenwoordig, dat ze het niet meer bij kunnen benen of bewuste keuzes maken in wat ze wel en niet beantwoorden. Voor de mensen die ik in gedachten heb, lijkt me dat geen excuus. Ik ken andere mensen die meer in de spotlight staan. Die krijgen honderden berichten per dag van onbekenden in hun mailbox. Dan snap ik dat je kritisch wordt. Maar als je er tientallen krijgt en ook nog van bekenden, dan snap ik dat minder goed.
Een andere verklaring zou kunnen zijn dat ‘dit soort mensen’ hun digitale berichten als niet meer ziet dan dat: digitale berichten. Het gevoel dat het hier om een mens gaat dat hen aanspreekt is er niet meer, of is althans zo onopvallend aanwezig dat het te negeren valt. Er zal in dit geval dan ook geen of veel minder sprake zijn van schuldgevoel of gêne. Ik denk sowieso dat dit eigenlijk bij ons allemaal speelt als we niet diréct met mensen te maken hebben. (Zie ook hier.) Maar dit zou niet verklaren waarom ze dan ineens wel op een verjaardag paraat staan.
‘Waarom zou je iemand blij feliciteren met z’n verjaardag als je hem stom vindt?’
Die felicitaties maken trouwens ook meteen het idee onklaar dat ze niets van zich laten horen omdat ze me niet aardig vinden. Waarom zou je iemand blij feliciteren met z’n verjaardag als je hem stom vindt?
Ik mag graag denken dat ‘dit soort mensen’ het té goed wil doen. Ze zien een bericht met een vraag en denken: o jee, daar heb ik nu geen tijd voor. Ze willen er goed voor gaan zitten of moeten er nog iets voor uitzoeken. Ze laten het bericht staan en gaan over tot de orde van de dag. Aan het eind van de werkdag zien ze het bericht weer staan en denken: shit, vergeten, en beloven zichzelf het de volgende dag te doen. Zo gaan dagen voorbij waarin het goed willen doen steeds verder vermengd wordt met schuldgevoel en de last alleen maar groter wordt. Tot het moment dat ze denken: tja, nu is het te laat, en het bericht met een laatste vlaag schuldgevoel deleten.
Als dan opeens de verjaardag of een simpele vraag van de genegeerde voorbij komt, zien ze – ik denk onbewust – hun kans schoon en feliciteren of antwoorden ze meteen. Dat dit bij de ontvanger tot verwarring leidt, snappen ze niet. Zij hadden toch immers al die tijd het beste met hem voor? Het kwam er gewoon niet van.
‘Sorry, ik geef je geen antwoord op je vraag want ik wil het te goed doen.’
Hoe het ook zij, precies weten hoe het werkt voor deze mensen doe ik niet. Het weinige wat ik weet is dat ze het niet onaardig bedoelen. Anders zouden ze geen felicitaties sturen of op sociale events komen. En ik weet ook dat een belegen spreekwoord kan zorgen voor minder verwarring en meer verbinding: stel niet uit tot morgen wat je vandaag ook kunt doen.
Werk dus elke dag je inbox weg en wees daarbij eens niet perfectionistisch. Wees menselijk, voor jezelf én de persoon achter de digitale berichten. Stuur desnoods iedereen het bericht: ‘Sorry, ik geef je geen antwoord op je vraag want ik wil het te goed doen.’
Can’t get enough? In m’n boek Hufters & helden. Waarom we allemaal een beetje aardiger moeten zijn heb ik nog veel meer verklaringen voor ons moderne sociale gedrag gevonden.
olavdemaat.wordpress.com 